Willem Roosenboom is mijn overgrootvader. Hij verbleef lange tijd in Brummen. Waarom?

Mijn overgrootvader Willem Roosenboom (1860-1944)

Het dorp Brummen duikt nogal eens op in de historie van onze familie. Joke (Johanna Wilhelmina) Roosenboom, een dochter van mijn oudoom Fren, was getrouwd met ene Jurriens uit Brummen, oudoom Harry van Breukelen en oudtante Netje woonden in Brummen en overgrootvader Willem Roosenboom was er bij de keuring voor de Nationale Militie woonachtig. Hij was toen schoenmaker. Hij werd overigens afgekeurd "bij gebrek aan maat", hij was maar 1.54 lang.
Je vraagt je dan af of er een verband is. In ieder geval is het merkwaardig dat overgrootvader op 18jarige leeftijd werkzaam is als schoenmaker in Brummen, zover van huis.
Maar deze vraag werd nog spannender toen de bevolkingsregisters van Brummen door het archief van Zutphen op internet ter inzage kwamen. Ik ging kijken of daar iets te vinden was over Willem. En jawel, hij staat ingeschreven in het dienstbodenregister. Dat register is bedoeld voor inwonend personeel dat langdurig in de gemeente verblijft.
Willem wordt ingeschreven op 1 mei 1876 op adres Oeken En15, later gewijzigd in EN17. Oeken is een kleine buurtschap bij Brummen.
Beroep schoenmakersknecht. Hij is dan 15 jaar oud. Mogelijk heeft hij daar het vak geleerd. Op 4 mei 1882 vertrekt hij weer naar Gennep. Hij is dan 22 jaar oud.
Maar op 4 september 1882 is hij weer terug in Brummen, en hij blijft er ingeschreven tot 11 mei 1896. Hij is dan 35 jaar oud. Dat is toch merkwaardig, vooral omdat hij in de tussentijd getrouwd is in Gennep en daar 8 kinderen heeft gekregen. Hoe kan dat? Met een 6daagse werkweek en van vakantie had toen nog niemand gehoord. Pasen en Pinksteren en Kerstmis waren natuurlijk lange weekeinden, maar dan blijft de vraag of dat mogelijk was met de toenmalige vervoersmogelijkheden.

De vervoersmogelijkheden heb ik onderzocht.
Brummen kreeg in 1865 een station op de lijn Arnhem-Leeuwarden van de Staatsspoorwegen. De spoorlijn Arnhem-Nijmegen ook van de staatsspoorwegen was in 1879 geopend en de lijn Nijmegen-Kleef was geopend in 1865. Willem kon dus vanaf station Nijmegen of vanaf station Groesbeek met de trein naar Brummen. Dan moest hij lopend  of met de postkoets naar Nijmegen of Groesbeek over de Rijksweg, die in 1845 aangelegd was.

De Niersbrug en de Rijksweg naar Nijmegen in 1900

Gennep had al een station in 1873 op de lijn van de NBDS van Boxtel naar Wesel. Maar dan ging de reis via Boxtel, Den Bosch, Nijmegen, Arnhem naar Brummen. Een flinke omweg, maar het kan al in 1876. in 1883 is de lijn van Nijmegen naar Venlo geopend en Willem kan dan overstappen op Kruispunt Beugen, waardoor de reis flink wat korter wordt. Volgens de dienstregeling van 1891 duurde de reis minimaal 2,5 en maximaal 5,5 uur bij een afstand van 45 km.

Om de de reis zelf te berekenen volgens de dienstregeling van 1891 druk hier (de berekening duurt even!)

Al met al zeker in 1876 een hele flinke reis en ook hoge kosten. Te voet was de afstand van 45 km misschien ook wel te doen. Dat was in die tijd zeker ook niet ongewoon. Maar even op zondag heen en weer zat er dan toch echt niet in.

Het is een mooi verhaal maar het is natuurlijk ook mogelijk dat hij zich niet erg druk heeft gemaakt over de inschrijving in het dienstbodenregister en dat hij er jarenlang niet gewerkt heeft en dat men na jaren de inschrijving toch maar afgesloten heeft. Zodat het bevolkingsregister toch lijkt te kloppen. We zullen het niet meer weten.